ژئوممبران گونه ای از مصالح ژئوسنتتیک می باشد که برای عایق بندی از آن استفاده می شود.
این محصول از مواد پلیمری ساخته شده و روند استفاده از آن به جای سایر محصولات مشابه رو به افزایش است.
ژئوممبران نوعی پوش پلیمری برای عایق بندی استخرهای خاکی و مخازن
ذخیره آب و مواد شیمیایی می باشند.
ورق ژئوممبران عموماً از جنس پلی اتیلن یا پی وی سی بوده
(به همراه مشتقات دیگری مانند کربن سیاه) و از عمر طولانی و عایق بندی
بسیار بالایی (نزدیک به 100 درصد) برخوردار است.
ژئوممبران برای استفاده در انواع استخرها مناسب می باشد.
برای استخرهای خاکی، نیازی به زیرسازی اضافی نمی باشد. تنها خاک نرم کوبیده
شده برای بسر ژئوممبران کفایت می کند.
همچنین از ورق ژئوممبران می توان برای عایق بندی مجدد استخرهای عمودی
با دیواره های بتنی نیز استفاده کرد.
مزایای ژئوممبران نسبت به سایر آب بندها
- کاهش هزینه های اجرای استخر ژئوممبران نسبت به استخرهای بتنی، سنگ وسیمانی
- زمان مورد نیاز بسیار کمتر برای ساخت استخر ژئوممبران نسبت به استخرهای بتنی یا سنگی
- نفوذ ناپذیری بسیار بالای ورق ژئوممبران به طوری که تقریباً 100% عایق بندی می شود
- نچسبیدن خزه و جلبک به کف و دیواره استخر ژئوممبران
- مقاومت بالای ورق ژئوممبران در برابر عوامل محیطی (مانند نور آفتاب، یخ زدگی و …) و بیولوژیکی
کاربردهای ورق ژئوممبران
ورق ژئوممبران کاربردهای زیادی در صنعت، کشاورزی و دامپروری دارد.
از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- پوشش استخرهای خاکی ذخیره آب جهت مصارف کشاورزی، طیور و دامداری
- عایق بندی مجدد و بیشتر استخرهای سیمانی وبتنی توسط ژئوممبران
- پوشش دهی تالاب ها و دریاچه های مصنوعی
- عایقبندی استخرهای پرورش ماهی، میگو و سایر آبزیان
- پوشش دهی مخازن ذخیره مواد نفتی و شیمیایی و استخرهای لیچینگ معادن
- پوشش دهی کانال های انتقال آب، فاضلاب و زه آب
ژئوممبران ماده اي است عايق در برابر مايعات و گاز، كه طي پروسه ي
تزريق مواد پليمري ذوب شده به وسيله ي ماشين تزريق (Extrusion)
به محل نصب منتقل مي شود.
لو له هاي حلقه اي ژئوممبران را در محل نصب باز كرده و لايه هايي از آن را
در كنار هم قرار داده و معمولا از طريق حرارت زياد بهم متصل مي نمايند.
مي توان گفت به لحاظ وسعت طيف، يعني انواع ژئوممبران موجود در بازار و
همين طور كاربردهاي مختلفي كه از آنها انتظار مي رود، ژئوممبران ها گوي
سبقت را از انواع ديگر ژئوسنتتيك ربوده اند.
ژئوممبران ها را به روش هاي مختلف دسته بندي كرد. يكي از معمول ترين
اين روشها، دسته بندي بر اساس مواد اوليه تشكيل دهنده و خصوصيات
بارز آن ماده و روش ديگر دسته بندي بر اساس شكل و ساختار ژئوممبران است.
تقسيم بندي ژئوممبران ها بر اساس مواد اوليه:
ژئوممبران پلي اتيلني:
ژئوممبران پلي اتيلني شناخته شده ترين نوع ژئوممبران است و دليل آن موارد گفته
*نكته مهم: هر چند كرنش حد گسيختگي ژئوممبران پلي اتيلني 70 درصد است
ژئوممبران PVC:
انعطاف بسيار زياد ژئوممبران PVC به خاطر وجود مواد روان كننده در تركيب شيميائي آن است.
در صورتي كه فرمولاسيون دقيق و صحيحي در توليد PVC رعايت نشود،
روان كننده هاي فوق الذكر دوام زيادي در شرايط محيطي نخواهد داشت.
مي توان چنين نتيجه گرفت كه ساخت ژئوممبران PVC بايد با فرمولاسيون دقيق و توسط
توليد كنندگان حرفه اي صورت پذيرد.
ژئوممبران PVC در صورتي كه به درستي فرموله و توليد شود نيز، بخاطر
خواص عالي تنش – كرنش (حفظ تمام مقاومت كششي تا كرنش
حدود 30 درصد) و انعطاف فوق العاده، از جمله بهترين انواع ژئوممبرانبراي كاربردهاي
هيدروليكي مانند ساخت مخازن ذخيره آب، آب بندي سدها، تونلهاي تحت فشار،
استخرهاي شنا و سقف ساختمانهاي مسكوني و صنعتي مي باشد.
*نكته مهم: ژئوممبران PVC داراي مقاومت شيميائي بالايي نيست و بهتر است
مجاورت فاضلاب و هيدروكربن ها مورد استفاده قرار نگيرد.
ژئوتكستايل ها:
ژئوتکستایل ها منوسجات غير قابل نفوذي هستند كه از الياف پليمري،
پلي پروپيلن و پلي استرو در بعضي موارد پلي اتيلن و پلي آميد توليد ميشود.
در صورتيكه الياف ساخته شده از اين پليمرها توسط ماشين هاي بافندگي و
به صورت دو مجموعه نخ عمود بر هم بافته شده باشد ژئوتكستايل بافته شده
(Woven ) واگر الياف تصادفي و نامنظم كنار هم قرار گرفته شده باشند
بافته نشده (Non Woven ) ميباشند.
ژئوتکستایل ها جایگزین فیلترهای دانهای و تفکیک شده سنگریزهای در زیر سنگ
چینیها (Rip Rap) یا بلوکهای بتن آرمه میگردند و در مواردی از جمله کانالهای
زهکشی، سواحل، سیستمهای حفاظتی و اسکله و سدهای خاکی به کار میروند.
بدون یک فیلتر ژئوتکستایل ، عمل موج و حرکات آب، خاکهای Subgrade را در زیر
مجموعه سنگریزهای یا لایه آرمه فرسایش میدهد تحلیل لایه Subgrade مزیت آرمه
یا مجموعه قلوه سنگها (Rip Rap) را تنزل میبخشد و موجب لزوم تعمیرات اساسی میگردد.
انتخاب ژئوتکستایل برای کنترل دائمی فرسایش شبیه زهکشی زیرزمینی میباشد.
با این همه کاربردهای کنترل فرسایش معمولاً نیاز به ژئوتکستایل هائی با خواص
استحکامی بالا هست. کانالهای زهکش، سواحل، پل و سیستمهای حفاظت
از خوردگی سازهها در اثر آب (آب خوردگی) از مواد کاربردی
این نقش از ژئوتکستایلمیباشد.
بدون حضور ژئوتکستایل فیلتری، ضربات موج آب، مواد Subgrade را از زیر پوشش
سنگی(Rip Rap) یا بتن آرمه فرسایش میدهد. تخریب و فرسایش Subgrade،
مزایا و عمکرد حفاظ سنگی یا آرمه را خنثی میسازد و موجب نیاز به تعمیر
اساسی و جایگزین پر هزینه میگردد.
پليمر:
از نظر صنايع مادر پليمرها به چهار گروه صنايع لاستيك ، پلاستيك ، الياف ،
پوششي و چسب تقسيم بندي ميشوند.
اينها صنايع مادر در پليمرها ميباشند اما صنايع وابسته به پليمر هم فراوان
هستند مانند صنعت پزشكي در اعضاي مصنوعي ، دندان مصنوعي ،
پركنندهها ، اورتوپدي از پليمرها به وفور استفاده ميشود.
پليمرها از لحاظ منبع به سه گروه اصلي تقسيم بندي ميشوند كه عبارتند
از پليمرهاي طبيعي ، طبيعي اصلاح شده و مصنوعي.رزين منابع طبيعي رزينها ،
حيوانات ، گياهان و مواد معدني ميباشد. اينپليمرها به سادگي شكل پذير بوده
ليكن دوام كمي دارند.
رايج عبارتند از روزين ، آسفالت ، تار ، كمربا ، سندروس ، ليگنپين ، لاك شيشهاي
ميباشند.
رزينهاي طبيعي اصلاح شده شامل سلولز و پروتئين ميباشد سلولز قسمت
اصلي گياهان بوده و به عنوان ماده اوليه قابل دسترسي براي توليد پلاستيكها
ميباشد كازئين ساخته شده از شير سرشير گرفته ، تنها پلاستيك مشتق شده
از پروتئين است كه در عرصه تجارت نسبتا موفق است.
پلي اتيلن:
امروزه پلي اتيلن در دنيا بيشترين توليد سالانه را دارد. مصرف 3/69 ميليون تن
در سال و اختصاص 33 درصد از مصرف پليمرهاي اساسي، مويد اين نكته است
كه پرمصرف ترين پليمر جهان پلي اتيلن ميباشد .
يكي از دلايل مصرف زياد اين نوع پليمر، قيمت كم (مخصوصاً به دليل چگالي كم
هر پوندش حجم زيادي دارد) و ديگر خواص فيزيكي منحصر بفرد آن ميباشد.
پلي اتيلن انعطاف پذيري بي نظيري داشته و نيازي به افزايش نرم كننده ندارد.
اين امر موجب كاربرد آن در ساخت بطريهاي فشرده، فيلمها و ورقها مي گردد.
ثانياً مقاومت خوبي در مقابل بازها، اسيدها و نمكها
(به استثناي مواد اكسيدكننده قوي) نشان ميدهد .
علت نگهداري پاك كنندهها در ظروف پلي اتيلن در مصارف خانگي همين امر است.
ثالثاً پلي اتيلن مقاومت خوبي در مقابل آب دارد كه اين امر بيانگر خواص الكتريكي خوب
آن و استفاده از آن در كابلهاي الكتريكي است.
پلي ايتلن بر اساس فشردگي زنجيره مولكولي و چگالي در سه نوع پلي اتيلن
سنگين (HDPE) پلي اتيلن سبك (LDPE) و پلي اتيلن سبك خطي (LLDPE) توليد مي شود.
ژئوكامپوزيت:
ساختار ایجاد شده از تنیدن (Knitting) رشته هایی از نخ پلیمری درون ژئوتکستایل
نبافته را ژئوکامپوزیت می گویند . ژئوکامپوزیت ها تركيبي از ژئوگريد
با ژئوتكستايل مي باشند.
ژئوگريدها، نوعي محصول مشبك مي باشد كه به صورت تار و پود، يا فواصل
مشخص، در دو جهت و با مقاومت بالا توليد ميشود. از اين شبكهها به
اشكال تك لايه و چند لايه، ميتوان، براي مسلح و مقاوم نمودن سطوح
خاكريزي، با مساحت كم استفاده نمود. ژئوگريدها ضمن بالا بردن
پايداري خاك از تغيير مكانهاي افقي آن جلوگيري ميكند.
به دليل اينكه ژئوگريدها با توجه به ساختار و خواص پليمرها داراي مقاومت
نهايي محدود شدهاي هستند، بنابراين در يك سيستم مركب،
يك ژئوگريد به همراه ژئوتكستايل براي سهولت، در توسعه سطح خاكريز
ميتواند بكار گرفته شود و سپس خاكريز برروي آن اجرا گردد.
ژئوکامپوزیت ها:
ساختار ایجاد شده از تنیدن (Knitting) رشته هایی از نخ پلیمری درون ژئوتکستایل
نبافته را ژئوکامپوزیت می گویند . ژئوکامپوزیت ها ترکیبی از ژئوگرید با ژئوتکستایل می باشند.
ژئوگریدها، نوعی محصول مشبک می باشد که به صورت تار و پود، یا فواصل مشخص،
در دو جهت و با مقاومت بالا تولید میشود.
از این شبکهها به اشکال تک لایه و چند لایه، میتوان، برای مسلح و مقاوم نمودن
سطوح خاکریزی، با مساحت کم استفاده نمود.
ژئوگریدها ضمن بالا بردن پایداری خاک از تغییر مکانهای افقی آن جلوگیری میکند.
به دلیل اینکه ژئوگریدها با توجه به ساختار و خواص پلیمرها دارای مقاومت نهایی
محدود شدهای هستند، بنابراین در یک سیستم مرکب، یک ژئوگرید به
همراه ژئوتکستایل برای سهولت، در توسعه سطح خاکریز میتواند بکار
گرفته شود و سپس خاکریز برروی آن اجرا گردد.
ژئوکامپوزیتها همچون کولباندرین (زهکشی عمیق) و یا انکادرین
(زهکشی افقی و قائم) در تحکیم اراضی سست، از طریق تسهیل
در خروج آب موجود در خاک و جمعآوری و هدایت آبهای نشتی و
در تماس با سازهها با استفاده از زهکشیهای قائم و افقی، مورد استفاده قرار گیرد.
این محصول در عین داشتن خواص ژئوتکستایل نبافته، بخاطر وجود
تاروپود (بافت) در ساختار آن ، به لحاظ مقاومت کششی و خواص
تنش کرنش دارای شرایط بهتری می باشد . البته بخاطر تراکم
کم تاروپودها نسبت به ژئوتکستایل بافته، مقادیر بالای مقاومت کششی
را نمی توان از ژئوکامپوزیت ها انتظار داشت.این نوع از ژئوکامپوزیتها
را عمدتا" جهت تقویت خاکریز راه و راه آهن و تقویت روکش های آسفالتی بکار می برند.
منابع : arpabaspar.4ec.ir ، .irangeomembrane.com